Necil Kazım Akses Kısaca Kimdir?
Necil Kazım Akses (1908-1999) Türk bestecidir.
Necil Kazım Akses’in 1931’den beri tasarladığı ve ancak 1946’da tamamladığı ilk dörtlüsü ilk kez Ankara Radyosu’nda çalınmış sonra Prag’da seslendirilmiştir.
İki keman, viyola ve viyolonsel için yazılmıştır. Ankara Kalesi adlı eseri İstiklal Savaşı’nı anlattığı için besteci tarafından Senfonik Tarih olarak tanımlanmıştır. Necil Kazım Akses ilk senfonisini TRT’nin siparişi üzerine bestelemiştir.
Necil Kazım Akses çağdaş Türk Müziği öncüleri arasında bulunmaktadır. “Türk Beşleri” arasında gösterilen Necil Kazım Akses “senfonik müzik bestecisi” olarak tanınmaktadır. Ankara Devlet Konservatuarı’nın kurulmasında rol alan Necil Kazım Akses özellikle; Ankara Kalesi, Minyatürler, “Konçerto” ve “Ballad” isimli eserleri ile tanınmaktadır. Hayat hikayesi, sanatçı kişiliği ve eserleri ile Necil Kazım Akses kimdir inceleyelim.
Necil Kazım Akses Kimdir? Müzik Hayatı
6 Mayıs 1908 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası Mehmet Kazım Bey dönemin Dışişleri Bakanlığı Posta Müdürleri arasında yer almaktaydı. Annesi Emine Hanım Edebiyat Öğretmeni olup, sonrasında Kandilli Kız Lisesi Müdiresi olarak görev yapmıştır. Necil Kazım Akses çocukluktan itibaren sanata ve müziğe ilgi duymuş, eğitimini de ailesinin bu durumu fark etmesi üzerine sanat ve müzik üzerine almıştır.
1926’ya kadar öğrenimini ülkemizde tamamlayan Akses, 1926’da Avusturya’ya gitmiş, Viyana Devlet Müzik ve Temsil Akademisi’nde öğrenim görmüştür. Buradan Prag’a geçmiş ve orada da hem öğrenim görmüş hem de sonrasında müzik öğretmenliği yapmıştır. Necil Kazım Akses 1934 yılında Türkiye’ye dönmüştür. Yurda döndükten sonra öğretmenlik yapmaya başlamış, bu sırada müzik eserleri meydana getirmeye de devam etmiştir.
Soyadı Kanunu çıktığında “Akses” soy ismini alan Necil Kazım, Ankara Devlet Konservatuarı’nın kurulmasında öncü rolü üstlenen isimler arasında bulunmuştur. Üniversitelerde müzik bölümü başkanlıkları yapmıştır. 1971 yılında Devlet Sanatçısı unvanı verilen ilk 11 isimden birisi de Necil Kazım Akses olarak kayıtlarda yer almaktadır. Necil Kazım Akses 16 Şubat 1999 tarihinde hayata veda etmiştir.
Beste Necil Kazim Akses-Four Pieces For Piano No, 4 Türk Beşleri, Piyano Resitali, Enstrümantal Solo Fon Müzik
Necil Kazım Akses Sanatçı Kişiliği
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılları ile birlikte Batı’ya yönünü dönme çabalarına müzik alanında verdiği katkılar ile Necil Kazım Akses önemli bir kişiliktir. Türk Halk Müziği’nden kopmadan batılı tarzda eserler meydana getirmiştir ve Türkiye’de müziğin gelişmesinde büyük katkıları olmuştur. Yurtdışında pek çok eseri çalınan Akses uluslararası tanınırlığı olan bir sanatçıdır.
Necil Kazım Akses Eserleri
Şan ve Orkestra Eserleri
- “Şiir ve Müzik”, basbariton ve orkestra için, 1935
- “Senfonik Destan”, soprano, koro ve orkestra için, 1973
- “Solocular Geçiti”, soprano, mezzo-soprano, bariton, basbariton ve orkestra için, 1976
- “Bir Divandan Gazel”, tenor ve orkestra için, 1976
- “Çokseslendirilmiş Türküler”, 1938
- “Konservatuvar Marşı”, (Erkin ile birlikte), 1940
- “Eşliksiz Koro Kompozisyonları”, 1947
- “On Türkü”, eşliksiz karma koro için, 1964
- “50. Yıl Marşı”, 1973
- “İstanbul’a Gönül Veren Ozanlar”, eşliksiz koro için, 1983
Şan ve Piyano Eserleri
- Mü “Portreler”, 1965
- “Şiirlerle müzik”, 1975
- “Hayır mı, Evet mi”, 1988
- “Çiftetelli”, senfonik dans, 1940
- “Ankara Kalesi”, senfonik şiir, 1942
- “Ballade”, büyük orkestra için, 1947
- “Eskilerden İki Dans”, 1960
- “1. Senfoni”, 1966
- “Itri’nin Nevakarı Üzerine Scherzo”, büyük orkestra için, 1970
- “Sesleniş”, 1973
- “2. Senfoni”, yaylılar için, 1978
- “3. Senfoni”, 1980
- “Orkestra Konçertosu”, 1976 – 1977
- “Barış için Savaş”, senfonik şiir, 1981
- “4. Senfoni” (Sinfonia Romanesca Fantasia), viyolonsel ve orkestra için, 1083 – 1984
- “5. Senfoni” (Atatürk Diyor ki), retorik senfoni, koro, çocuk korosu
Konçerto Eserleri
- Şiir, viyolonsel ve orkestra için, 1946
- Keman Konçertosu, 1969
- Viyola Konçertosu, 1977
- Idyll, viyolonsel ve orkestra için, 1980
Oda Müzikleri Eserleri
- “Allegro Feroce”, klarnet, saksafon ve piyano için, 1930
- “Poéme”, keman ve piyano için, 1930
- “Sonat”, flüt ve piyano için, 1933
- “Üç Şiir”, mezzo soprano ve yaylılar dörtlüsü için, 1933
- “Trio”, yaylılar için, 1945.
- “1. Yaylılar Dörtlüsü”, 1946
- “2. Yaylılar Dörtlüsü”, 1971
- “3. Yaylılar Dörtlüsü”, 1979
- “4. Yaylılar Dörtlüsü”, 1990
Solo Çalgı için Eserleri
- “Prelüd ve Fügler”, piyano için, 1929
- “Beş Piyano Parçası”, 1930
- “Sonat”, piyano için, 1930
- “Minyatürler”, piyano için, 1936
- “Piyano için On Parça”, 1964
- “Capriccio”, viyola için, 1977
- “Hüzünlü Melodi”, viyola için, 1984
Sahne Eserleri
- “Antigone” için müzik, üflemeli çalgılar için, 1936
- “Kral Oedipus” için müzik, kadınlar korosu ve üflemeli çalgılar için, 1936
- “Jül Sezar”, için müzik, üflemeli çalgılar için, 1936
Necil Kazım Akses Unvanları ve Ödülleri
- 1957 yılında Almanya’nın birinci derece “Yaratıcı Hizmet Ödülü”
- 1963 yılında İtalya’nın “Cavalliere Officiale unvanı”
- 1971 yılında Türkiye Cumhuriyeti “Devlet Sanatçısı” unvanı
- 1973 yılında İtalya’nın “Commendatore Madalyası”
- 1973 yılında Tunus’un “Habib Burgiba Sanat, Kültür Madalyası”
- 1981 yılında “Atatürk Sanat Armağanı”
- 1992 yılında And Vakfı’nın “Onur Ödülü Altın Madalyası”
- 1998 yılında İstanbul Üniversitesi “Fahri Doktor” unvanı
